Endokrin Engelleyiciler : Endokrin Sistemi Bozan Kimyasal Maddeler
1-Endokrin engelleyici ne demektir ?
Üreme ve gelişimsel süreçlerin dengesi için gerekli hormonların sentez, salgı,taşınma ve atılımını etkileyen ajanlardır.
2-Endokrin engelleyicilerin ne gibi etkileri vardır?
Bu ajanlar küçük,genelikle fenol yapısında dokulardaki estrojen reseptörlerine bağlanan ,immünojenik olmayan maddelerdir. Dikkat Eksikliği, Astım, Üreme Bozukluğu, Hormon aracılı Kanserlere yol açabilirler.
3-Endokrin bozucu ajanlar doğada bulanabilirmi ?
Bu ajanlar doğada uzun süre bulunabilirler. Lipofilik yapıda ve yağ dokusunda birikebilirler. Bu nedenle besin zincirine katılabiliyor ve vucuttan atılımı yıllar alabiliyor. Sağlıklı insanların dolaşımında belli miktarlarda endokrin bozucular bulunabiliyor.
4-Endokrin engelleyici ajanların maruziyetinin vucuda etkisi ne gibi faktörlere bağlıdır?
-Maruziyet sırasındaki yaş (Maksimum yan etki anne karnında ve < 2 yaş öncesinde görülür )
-Maruziyet –ortaya çıkış arasındaki zaman
-Karışımlar
-Genetik geçiş veya epigenetik özellikler
-Doz -yanıt dinamiği
5-Hangi maddelerde endokrin bozucular var ?
Her türlü maddede olabilir.
Özellikle endüstriyel çözücüler ve yan ürünleri (poliklorine bifenoller,dioksitler).
Dioksitler özellikle plastik çözücülerde var.
Plastik maddelerde Bisfenol A (Pet şişe, Damacana ).
Fatalatlar (plastikleştiricilerde,özelikle çinden gelen oyuncaklarda,kozmetik ürünlerde ve deterjanlarda )
Pestisitler (DDT,Klorprifos)
Fungusidler (Vinklazinler )
Farmasötikler (Dietilstilbestrol-DES)
6-Bisfenol A hangi hastalıklarla ilişki içindedir ,nelerde bulunur ?
Diyabet ve Polikistik Over Sendromuyla ilişkisi mevcut. Plastik maddeler pet şişe ve damacanada vardır. Sıcakta kalan pet şişelerde, menşei plastik olan kapların mikrodalga fırında ısıtılması yemeklerle olan maruziyeti artırır .
7-Endokrin bozucular Erkekete ve Kadınlarda aynı etkidemi bulunur ?
Hayır . Dişide maskulinazasyon (kaslı kitlenin artması ,erkeksi özelikler ),Erkeklerde feminizasyon ve kas kitlesinde azalma gibi etkiler yapar.
8-Erkeklerde endokrin bozucu maddeler ne gibi etkiler yapar ?
Vinklozolin:Ratlarda Hipospadias,inmemiş testis,gecikmiş puberte,prostat büyümesi
DES:Hipospadias,kriptoorşidizm,mikropenis,epididm kistleri
Phalate:Azalmış anorektal uzaklık
DDT:Fertilite azalması
PCB (Polikarbonlar):Fertilite azalması,Gecikmiş seksuel maturite
Bisfenol A: Prostat boyut artışı,Kanser.
Dioksin :Zehirin etkisi 15 yıldan uzun sürebiliyor.
9-Kadınlarda endokrin bozucu maddeler ne gibi etkiler yapar ?
Vinklozolin: Tm riski artar
DES:Vajinal adenokanser riski artar
Phalate:Meme gelişiminin erken olması
DDT:Erken puberte,< 14 yaş öncesi maruziyet meme kanseri riskini artırır.
PCB(polikarbonlar ):Davranışsal bozukluklar
Bisfenol A:Düşük riski artar,PKOS riski artar.
Dioksin:Meme gelişiminde artma,meme kanseri riski
10-Başka ne gibi etkilenmeler olabilir?
Anne karnında DES maruziyeti Erken menapoz ve artmış vajinal adenokanser riski ile beraberdir.DDT maruziyeti ABD ‘de Uzakdoğu kökenli olup evlat edinenlerde Erken puberte riski görülmüştür.Teflon (perflorokarbon ) maruziyeti erken meanpoz ile işikili.gbeliğin ilk 3 ayında pestisid maruziyeti erken meme gelişimi ile ilişkili bulunmuştur.
11-Fitoöstrojenlerin ne gibi etkileri vardır?
Soya maddesine anne karnında maruziyet erken ergenliğe neden olur. < 4 aydan küçük soya içeren mama ve süt alan kızlarda erkeksi oyun davranışı gözlenmiştir. <12 yaş öncesi aşırı kullanımda erken adet görme izlenmiştir.
Bu yazıya henüz yorum yapılmamış (onaylanmamış yorumlar henüz burada gösterilmez)