TİROİD NODÜLLERİ VE TİROİD KANSERİ

• fevzibalkan_admin
• 12 Nisan 2017
• tiroid, Tiroid nodülleri

Tiroid bezi, boynun ön tarafında, gırtlağın hemen önünde yer alan bir iç salgı bezidir (endokrin gland). Büyüklüğü 18-20 gr kadardır. Tiroid bezinin  şekli kabaca bir kelebeğe benzemektedir.  Sağ ve sol olmak üzere  2 lobu ve birde lobları bağlayan isthmus dediğimiz köprü bölümü vardır.  Kıvamı çok yumuşaktır.  O denli yumuşaktır ki normal muayene de  kolay fark edilemez. Tiroid bezi tiroid hormonu salgılamaktadır.  Tiroid hormonu  vücudumuzda,  büyüme, gelişme,  enerji oluşumu ve enerji kullanımı, vücut ısısının sağlanması ve  devamlılığı, metabolizma hızımızın ayarlanması görevleri vardır.

Tiroid bezi hastalıklarına genel olarak guatr denir. Guatrlar, yani tiroid bezi hastalıkları, genelde başarıyla tedavi edilebilen hastalıklardandır.  Kanseri bile iyi olan bir organımızdır. Tiroid   kanserlerinin % 95 ‘nin tedavisi başarılıdır. Kesin şifa olasıdır. Ancak bunda da çok geç kalmamak esastır.  Tiroid hastalıkları için kanda hormon tetkiklerine ve antikor düzeylerine bakmak,  tiroid ultrasonografisi ile değerlendirmek  ve nodüllü olan hastalarda Tiroid ince iğne biyopsisi yapmak gerekebilir.

Tiroid bezinde bir yumru mevcutsa buna tiroid nödülü denilmektedir. Nodüllerin hasta ve hekim açısından üç önemli özelliği vardır. Birinci özellik nodülün kanser olup olmadığıdır. İkinci özellik nodül veya nodüllerin otonom yani başına buyruk çalışarak aşırı hormon üretimi ile hipertroidi denilen hastalığa yol açıp açmadığıdır. Üçüncü özellik ise iri nodüllerde rastlanan nefes borusuna baskı yapıp yapmadığıdır.   Mekanik bası yapan hayli iri nodüllü hastalarda çare, cerrahidir. Hastanın tiroid hormonları normal ise, cerrahi hemen uygulanabilir, ancak birlikte hormon üretimi fazlalığım da varsa önce ilaçlar ile hormon seviyeleri normale getirilmeli ve sonra ameliyat edilmelidir.

Tiroid nodüllerinin büyük çoğunluğunu bası yapmayan ve fazla hormon üretmeyen nodüller oluşturur. Hastaların çoğu sinirli oluşunu , çabuk yorulmasını veya çarpıntılarını bu nodüllere bağlasalarda , aslında arada bir ilişki yoktur.Bu nodüllerin % 5’i kanser olabilir.Paniğe kapılmadan, aslında bu nodüllerin % 95’inin kanser olmadığını bilmek , hangi nodüller için ameliyat gerektirdiğini öğrenmek içinde bir uzmana danışmak gerekir.

Ultrasonografinin yaygın kullanılmadığı zamanlarda elle muayne ile hastaların % 4 ‘ünde nodül olduğu bildirilirdi.Tiroid ultrasonografisinin yaygın kullanımı ile 40-50 yaş civarındaki erişkin insanların % 50 ‘ sinde tiroid nodülü veya nodüllerinin bulunduğu gösterilmiştir. Bu kadar sık rastlanan nodüllerde yersiz ameliyatlara başvurmamak için bu konuda tecrübeli bir uzmanın değerlendirmesine ihtiyaç vardır.

Elle yapılan muayeneden sonra en önemli tetkik tiroid ultasonografisidir. Bunda da kullanılan cihazın görüntüleme yeteneği yanında o incelemeyi yapan hekimin inceleme sabrı ve bilgiside önemlidir. Tiroid ultrasonografisinde ; nodül sınırlarının düzensiz oluşu , hipoekojenite, toplu iğne başı gibi kalsiyum çökeltilerinin oluşu, aşırı kanlanma gibi özellikler nodülün kanserli çıkma ihtimalini artırır.Bu durumda  öncelikle o nodüle ince iğne aspirasyonu uygulamak gerekir.

İnce iğne aspirasyonu nodül değerlendirilmesinde son yılların altın kuralı haline gelmiştir. Yeterli alınabilmiş bir aspirat, deneyimli bir sitopatalog tarafından incelendiğinde güvenilirlik oranı % 97’ye kadar çıkmaktadır.Yeterli bir inceleme üç sonuçla karşımıza çıkar: İyi, kanserli veya kuşkulu. Kanserli veya kuşkulu nodüller ameliyata verilmelidir. Yetersiz sonuç durumunda biyopsi tekrarlanmalıdır.

Bir cm’in altındaki nodüllere mikronodül denir. Bu ufak nodüller kaliteli bir ultrason ile incelendiğinde ultrason kriterleri iyi ise 6 ay- 1 sene aralıklar ile izlenebilirler.

Tiroid bezinin hastalıklarında belirtiler

Tiroid bezinde üretilen hormonlar genel olarak vücudun enerji durumunu kontrol ederler ve dolaşım, sindirim ve sinir sistemi, üreme sistemi  başta olmak üzere bütün sistemlerin çalışmaları üzerinde önemli rol oynarlar. Çeşitli hastalıklarda bu hormonlarının fazla üretilip salgılanması (hipertiroidi) ya da olması gerekenden az üretilmesi ve salgılanması (hipotiroidi) söz konusu olabilir. Salgının fazla olması durumunda çarpıntı olarak adlandırılan kalbin hızlı atması, aşırı iştah ve yemek yemeye rağmen kilo kaybı, sinirlilik, ellerde titreme, terleme, saç dökülmesi, adet düzensizliği, ellerde titreme, terleme artışı gibi şikâyetler oluşurken, salgının yetersiz olması halinde hareketlerde ağırlık, halsizlik, vücutta su tutulması ve kilo artışı, ciltte kuruma, ses kısıklığı, barsak hareketlerinde azalma, adet düzensizliği, kalpte ritim bozuklukları, öğrenme güçlüğü, depresyona meyil gibi şikayetler ortaya çıkar. Tiroid nodülleri boyunda şişlik, ses kısklığı, nefes borusuna baskı ile nefes darlığı yapabilirse de nodüllerin çoğu hiçbir şikayet yapmaz , herhangi bir nedenle yapılan  boyun ultrasonu sırasında farkedilir.  Tiroid bezinin hastalıkları oldukça yaygın görülmektedir.

TEDAVİ

İnce iğne aspirasyon sitolojisinin kanser veya kanser kuşkusunu belirttiği tüm nodüller ameliyat edilmelidir.Kitle etkisi ile nefes borusuna baskı yapan iri nodüllü vakalar ise kanser kuşkusu olmasa bile ameliyat edilmelidir. İğne aspirasyonu iyi çıkmış tüm nodüller, kullanılan yöntemin % 3-5 hatalı sonuç vereceği göz önüne alınarak, ultrason ile izlenmeye devam edilmelidir. Nodül % 20 oranında veya daha fazla büyüyorsa, iğne biyopsisi tekrarlanmalı veya  ameliyat düşünülmelidir. Hastanın nodülü veya nodüllerinin otonom, yani aşırı çalışıp çalışmadıklarını anlamak için tiroid hormonlarına (TSH, sT4, sT3) bakmak gerekir. Kan testleri aşırı çalışma ile uyumlu ise, tiroid sintigrafisi ile nodüllerin sıcak nodül olup olmadıkları değerlendirilmelidir.  Nodüllü hastalarda TSH denen uyarıcı hormon hafif veya biraz yüksekse, onu normal sınırlara indirmek için böyle bir tedavi yararlı olabilir. Ameliyat sonrası tiroid kanseri tesbit edilen hastalarda radyoaktif iyot tedavisi (atom ) verilmeli ve ömür boyu ağızdan tiroid hormon ilacı almalıdır.

Tiroid nodüllerine ne zaman ameliyat gerekir?

Ameliyat öncesi tüm tiroid nodüllerinin iğne biopsisi ile değerlendirilmesi gerekir.

Şu durumlarda ameliyat önerilir.

1-Kanser

2-Kanser ihtimali (Şüpheli sonuçlar)

3-En az 3 defa tiroid biyopsisi yapılmasına rağmen yetersiz sonuç

4-İyi huylu (benign) durumlar: Büyük nodül varlığında (>4 cm) , nodülün giderek büyümesi durumunda yada çeşitli yakınmalara yol açtığında (ağrı, yutma güçlüğü, bası bulguları) uygulanmaktadır.

5- Hipertiroidi (Zehirli guatr) ; tiroid bezinin çok çalışarak, aşırı salgı yaptığı hastalıklarda ilaç tedavisine cevap vermeyen durumlarda  cerrahi girişimler önemli bir tedavi seçeneğidir.